ดังนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อตรัสมหาปุริสวิตก 8 ข้อ แก่ท่าน
พระอนุรุทธะ ณ ปาจีนวังสทายวันในเจติรัฐ ประทับนั่งที่เภสกฬาวัน-
มหาวิหาร จึงตรัสโดยพิสดารอีกแก่ภิกษุสงฆ์.
บทว่า มโนมเยน ความว่า กายที่บังเกิดด้วยใจก็ดี ที่ไป
ด้วยใจก็ดี เรียกว่า มโนมยะ สำเร็จแล้วด้วยใจ. แต่ในที่นี้ทรง
หมายเอากายที่ไปด้วยใจ จึงตรัสอย่างนี้. บทว่า ยถา เม อหุ
สงฺกปฺโป ความว่า เราได้มีความตรึกโดยประการใด. บทว่า
ตโต อุตฺตริ ความว่า พระศาสดาเมื่อจะทรงแสดงมหาปุริสวิตก
8 ประการ จึงแสดงให้ยิ่งกว่านั้น. คำที่เหลือทั้งหมดมีอรรถง่าย
ดังนั้นแล.
จบ อรรถกถาอนุรุทธสูตรที่ 10

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

1. อุคคสูตรที่ 1 2. อุคคสูตรที่ 2 3. หัตถสูตรที่ 1
4. หัตถสูตรที่ 2 5. มหานามสูตร 6. ชีวกสูตร 7. พลสูตรที่ 1
8. พลสูตรที่ 2 9. อักขณสูตร 10. อนุรุทธาสูตร. และอรรถกถา
จบ คหปติวรรคที่ 3

ทานวรรคที่ 4

1. ปฐมทานสูตร

[121] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทาน 8 ประการนี้ 8 ประการ
เป็นไฉน คือ บางคนหวังได้จึงให้ทาน 1 บางคนให้ทานเพราะกลัว 1
บางคนให้ทานเพราะนึกว่า เขาให้แก่เราแล้ว 1 บางคนให้ทาน
เพราะนึกว่า เขาจักให้ตอบแทน 1 บางคนให้ทานเพราะนึกว่า
ทานเป็นการดี 1 บางคนให้ทานเพราะนึกว่า เราหุงหากิน ชน
เหล่านี้หุงหากินไม่ได้ 1 เราหุงหากินได้ จะไม่ให้ทานแก่ชนเหล่านี้
ผู้ไม่หุงหากินไม่สมควร 1 บางคนให้ทานเพราะนึกว่า เมื่อเราให้ทาน
กิตติศัพท์อันงามย่อมฟุ้งไป 1 บางคนให้ทานเพื่อประดับปรุงแต่
จิต 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทาน 8 ประการนี้แล.
จบ ปฐมทานสูตรที่ 1

อรรถกถาปฐมทานสูตรที่ 1

มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า อาสชฺช ทานํ เทติ ความว่า บุคคลบางคน ให้ทาน
เพราะประจวบเข้า คือพอเห็นปฏิคาหกมาถึง นิมนต์ให้ท่านนั่งครู่หนึ่ง
กระทำสักการะแล้วจึงให้ทาน ย่อมไม่ลำบากใจว่า จักให้. บทว่า